واژگان کلیدی قرآن در مسیر سلامت جسم و روح

حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی در ادامه سلسله نشست‌های مدرسه تابستانه دین و سلامت و در دومین نشست با موضوع «روش مواجهه و برداشت از آیات قرآنی در حوزه سلامت» که به همت هیئت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان در حال برگزاری است، عنوان کرد: اگر بخواهیم ببینیم قرآن در مسیر سلامت چه راهی به ما نشان می‌دهد، باید در پی واژگان کلیدی در این زمینه باشیم.
وی با بیان اینکه تفسیر صحیح و تبیین درست از نظام تشریع و تکوین، وابسته به قاعده‌ای به نام قاعده حسن و احسان است، گفت: این قاعده به طور خلاصه بدین معناست که خداوند جمیل می باشد و تمام این خلقت و انسان را نیز زیبا آفریده است. برای انسان کتاب و اسوه حسنه قرار داده و از او خواسته است تا اساس زندگی‌اش را احسان به دیگران قرار دهد.
این محقق و مؤلف حوزه علمیه قم، توجه به حفظ سلامت جسم و روح خود و دیگران را بالاترین نوع احسان دانست و اضافه کرد: احسان یعنی ایجاد زیبایی در گفتار و رفتار انسانی، با خویش، خانواده و اجتماع؛ این معنای قاعده احسان در قرآن است و از جلوه‌های زیبای احسان، دوری از هر آن چیزی است که سلامت جسم و روح انسان را مورد هدف قرار دهد.
حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی در تبیین کلیدواژه کرامت گفت: قرآن می‌فرماید که ما به انسان کرامت دادیم؛ حفظ سلامت جسم و جان یعنی پاسداشت این کرامت الهی، لذا دانش پزشکی در میان دانش‌های بشری، ارزش بالایی دارد، چون موضوع آن، بدن انسان است، انسانی که خداوند آن را کرامت بخشیده است.
وی افزود: معروف دیگر واژه‌ای است که در قرآن مجید استفاده شده و بیان می‌شود که همه گفتارها و رفتارهای ما در همه ابعاد فردی و اجتماعی باید بر محور آن باشد. معروف آن است که مورد تصویب عقل سلیم و فطرت پاک است و منکر در نقطه مقابل آن قرار می‌گیرد و باید از آن پرهیز کرد.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در پاسخ به این سوال که آیا اعتنا به بهداشت خود و دیگران در بعد جسمانی و روحانی، مصداق معروف نیست، اظهار کرد: یک مصداق معروف، حفط سلامت جسم و روح است و با این نگاه، دیگر امر به معروف و نهی از منکر منحصر در عبادات و معاصی نخواهد بود.
حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی در ادامه واژه طهارت را از واژگان کلیدی در فهم قرآن و نگاه آن نسبت به بهداشت توصیف و ابراز کرد: آیات بسیاری با موضوع طهارت وجود دارد و قرآن کریم، هم به پاکی جسم تأکید می‌کند و هم به تزکیه روح دستور می‌دهد.
وی افزود: بهترین معادل برای طیبات، دلچسب و لذیذ است یا آنچه که با فطرت آدمی هماهنگ است. از آیه نفی حرج استفاده می‌شود که در قوانین خداوند، حرجی نیست و همچنین استنباط می‌شود که انسان نباید برای خود به نام دین حرجی ایحاد کند. در آیه حلیت و حرمت نیز این دو مفهوم وجود دارد و آنچه در دین حلیت یافته، طیبات است و آنچه حرام است، خبائث و انسان نباید طیبات را بر خود حرام و خبائث را حلال کند.
این محقق و مؤلف حوزه علمیه قم تصریح کرد: اوج استفاده از این واژه در حیات طیبه است و نمود و جلوه حیات طیبه در این دنیا، مستلزم وجود بلد طیب، زنان و مردان و فررندان طیب، رزق طیب و خوراک طیب و امثالهم است و رسیدن به این نقطه بدون رعایت بهداشت جسمانی و روحانی و بدون معیار قرار دادن موازین طبی، ممکن نیست.
حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی همچنین در تبیین واژه سلام در قرآن کریم گفت: سلام به معنای بری از هرگونه نقص و عیب بودن است که از صفات خداوند می باشد و شعار اسلام و به صراحت قرآن، تحیت مومنین در بهشت به شمار می رود.
این استاد حوزه علمیه ادامه داد: سنت سلام دادن در جامعه نیز در واقع به معنای این است که طرف مقابل، خودش، خانواده‌اش، آبرویش و غیره، در سلامت هستند و از گزند طرف دیگر به دور است و نمی‌توان به کسی سلام داد ولی رعایت بهداشت جسم و روح او را نکرد.
وی با بیان اینکه در دیدگاه توحیدی، بدنی که در اختیار ماست، امانت خداست و حفظ این بدن، امانتداری است، عنوان کرد: بیماری سه وجه دارد؛ یا خود انسان عامل آن بوده، یا به سبب عقاب دنیوی به انسان رسیده و یا اینکه به سبب آزمایش، مبتلا به بیماری شده است.
حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی در پایان گفت: هرچند فقط موارد اول و دوم از طرف آدمی و مورد سوم از سوی خداوند می باشد، اما احتراماً باید همه را به خویش نسبت داد و توجه داشت که شفابخشی حقیقی برای هر بیماری حتی در بیماری‌ای که خود انسان عامل آن بوده یا به سبب عقاب دنیوی متوجه بشر شده، تنها در دست خداوند است.